Data School bij burgerdialoog over sociale media en openbare ordeverstoringen
De beginjaren van sociale media waren optimistisch en hoopvol: de laagdrempeligheid van uitwisseling van kennis en verbondenheid stonden centraal. De afgelopen jaren roepen echter vooral de keerzijden veel vragen op.
Onlangs waren Mirko Schaefer en Jeroen Bakker van de Data School uitgenodigd om hierover te vertellen, bij de burgerdialoog over de rol van sociale media bij openbare ordeverstoringen, op uitnodiging van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en EMMA. Samen met 150 burgers gingen ze in gesprek over de ervaringen en zorgen die in de samenleving spelen.
Sociale media werden vaak vergeleken met een “dorpsplein”, een plek waar iedereen elkaar vrij kan ontmoeten. Maar misschien is de “kroeg op het dorpsplein” een betere metafoor. Het is een bijzondere kroeg, waar de consumptie gratis is, maar je betaalt doordat de kroegbaas alles over de aanwezigen te weten komt en bepaalt hoe de gesprekken verlopen en wie ze te horen krijgt. De kroegbaas probeert alles om de gasten in de kroeg te houden. Deze metafoor maakt duidelijk dat sociale media geen publieke ruimte zijn, maar commerciële platformen waar alles in dienst staat van winstmaximalisering.
De volgende conclusies kwamen naar boven:
- Sociale media zijn niet meer weg te denken uit het publieke debat;
- Ze bieden positieve mogelijkheden: bijvoorbeeld laagdrempelige uitwisseling van kennis en ideeën en het verbinden van bekenden en onbekenden;
- Er zijn ook keerzijden: laagdrempeligheid maakt het publiek debat vatbaar voor desinformatie en vergemakkelijkt het verspreiden van haat en bedreigingen;
- Sociale media kan een belangrijke rol spelen in openbare ordeverstoringen – hoewel het belang van andere factoren niet onderschat moet worden.
Het is een maatschappelijke keuze hoe we sociale media – en de betrokken algoritmen – laten werken. In hoeverre kunnen meer regulering en transparantie bijdragen aan een maatschappelijk wenselijke balans? De platforms, politiek, overheid en burgers hebben een belangrijke rol in dit gesprek.
We zijn daarom dankbaar voor de gelegenheid met onze kennis een bijdrage te kunnen leveren aan de burgerdialoog.
Foto’s door Patrick van den Hurk.